بهار بی خزان: بزرگداشت دکتر مهیندخت معتمدی
بهار بی خزان: بزرگداشت دکتر مهیندخت معتمدی
در آغاز این مراسم که با حضور بیشتر شاعران و نویسندگان کرد و خانواده ی بزرگوار معتمدی برگزار شد ، جهانشیر امینی، ریس دانشگاه کردستان علاوە بر تقدیر و تشکر از مرکز تحقیقات کردستانشناسی برای برگزاری این مراسم ،فرمودند :هدف از برگزاری چنین مراسماتی بزرگداشت نام و یاد کسانی است که زمانی تلاشی زیادی برای ماندگاری وحفظ زبان ، ادب و فرهنگ ملتشان کرده اند . همچنین اظهار داشت: این شخص تجلیل یت های برجسته مانند ستاره ی در آسمان ادب میدرخشند و به همه نیازمندی های زبان و فرهنگ و آنچە کە باید برای نسل آینده به جا بگزاریم ،رسیده اند ، وحالا وظیفه ی ماست که خستگی ناپذیر بودن انها و آثار و راه زندگی آنها را بە جوانان و نسل ایندە نشان دهیم .
رئیس دانشگاە کردستان اعلام کرد :این فعالیت ها منجر میشود که جوانان برای ادامه دادن به راه ان بزرگ مردان و بزرگ زنانی که در این ضمینه تاثیر گزار بوده اند ونامشان تا ابد جاوادن خواهد بود ، تشویق شوند .
ایشان اشاره کردند به سردبیر دانشجویان در مجله های داخلی دانشگاه و ان اشتباهاتی که در نویسندگانش موجود است و پشتیبانی کرد کە باید دانشجویان تنها بە فکر ان باشند کە مطالبشان مال خودشان باشد و از کسانی دیگر کپی نکنند .
دکتر امینی کپی کردن مطالب و اثار دیگران را زیانی بزرگ میداند و فرمودند :امیدوارم همه ی ان جوانی که وارد عرصه ی فرهنگ و زبان ادب میشوند به این مساله توجه کنند تا بتوانند ادمه دهنده راه نابغه ی های ملتشان باشند .
سپس امید قادر زاده ،رئیس مرکز تحقیقات کردستانشناسی دانشگاه کردستان به فعالیت های این مرکز تا به امروز اشاره کردند و اظهار داشتند :این مرکز دز سال 1379با حظور دو گروه تحقیقات زبان شناسی و ادبیات کردی و مطالعات فرهنگی ،تنها مرکز ویژە در ایران است کە به شیوه ی اکادمیک در حوضه های فرهنگ ،زبان وادبیات کردی فعالیت دارد .
به علاوه افزودند: تا به امروز دو کنگرە ی داخلی و یک کنگرەی منطقه ی و ده ها اثر توسط این مرکز به چاپ رسیده و به پشیبانه ی برای اکثر نویسندگان ونابغە ها استان کردستان و حتی همه ی مناطق کردنشین تبدیل شده است .
قادر زاده در ادمه ی صحبتهایشان فرمودند :امروزه اگر در ادبیات وتئوریهای نوین بحث از نظریه های انسانشناسی به میان میاید و در این تئوریها در مورد نقش فرهنگ و ادبیات در پیشرفت پشتیبانی میشود ،که این را برایمان روشن میکند که ان چه که باعث پیشرفت میشود ،باید بر اساس فرهنگ و ادبیات جامعه پایه گزاری شود .
ایشان اعلام کردند:تحقیقاتی توسط مرکز کردستانشناسی در مورد این مساله که ایا فرهنگ و ادبیات کردی باعث پیشرفت است یا مانعی برایش است که در نتیجه اولیه برایمان روشن شد که در ادبیات کردی ان وجه های که باعث پیشرفت و شکوفای جامعه میشوند سه برابر بیشتر از ان باور و مباحثیست که ضد شکوفای و پیشرفت است و این نیز در زبان کوردی درمقایسه با زبان های ترکی ،فارسی و لری بیشتر است .
رئیس مرکز تحقیقاتی کردستانشناسی دانشگاه کردستان فرمودند:زبان،فرهنگ و ادبیات کردی میتواند اساسی خوب برای شکوفای و همچنین هم عقیدەی و اتحاد در جامعەی ایران و به طور کلی در استان کردستان باشد.
ایشان قدردانی از مردان وزنان نمونه وبزرگ کرد را یکی از وظایف و اهداف کردستان شناسی میداند و میفرماید :امیدوارم روزی بیاید که به ان مقطع برسیم که همه ی انها را درحال حیات بشناسیم و خود انها نیز در این انجمن و مراسمات شرکت فرمایند.
قادرزاده اهمیت ندادن به اشنای و متعارف بودن ان را در جامعه دلیل بر این میداند که شخصیتهای بزرگ ناشناخته اند و به الگوی برای جوانان تبدیل نشده اند ، به همین دلیل باید اهمیت بیشتری به این موضوع داده شود، که ماهم به سهم خودمان برای انجام دادن این وظایف تلاش کنیم و امیدواریم به ان مقطع باارزش و بالاترین سطح این مرکز برسیم.
ایشان همچنین در تقدیم کردن کتابخانه ی دکتر مهیندخت معتمدی از طرف خودشان به دانشگاه کردستان خبر داد و فرمودند:ان کتابهای کە بە دانشگاە کردستان اهدا شدە ،مانع خوبی برای تحقیقات دانشجویان ومیتوانیم از انها به نحو احسنت استفاده کنیم.
پس از این سخنرانی ها کلیپی از زندگی نامه و کاهای دکتر معتمدی پخش کردند و خانم سهیلا محمدی شعری را خواندند.
پنل اول با مسولیت عبداللە رسول نژاد و حضور رئوف توکلی ، اسعد اردلان ، احمد نزیری ، نجم الدین شوکتیاران ،ماجد مردوخ روحانی برگزار شد که با سخنرانی رئوف توکلی اغاز شد و سخنرانی این بزرگوار شامل این مباحث پایین بود:
تاریخ ثابت کرده که خدمتگزاران ادب و فرهنگ در همه حال زیر ظلم و اذیت بوده اند ، جانشان را فدا کرده اند، دربه در و اسیر شده اند و به طور کلی زندگی سختی داشته اند.
شاعرانی کرد هم زندگیشان را با اوارگی و اندوه وفقر به سر برده اند و گاهی اوقات نیز در ملت های دیگر و در غریبی جانشان را از دست داده اند.
دکتر مهیندخت معتمدی دختر عطاالله معتمدی از خانواده های اصیل کردستان است .پدر دکتر معتمدی به عنوان معلم مدرسه پسرانه در شهر بانه مشغول به تدریس شد و تا سال 1310در انجا ماندگار بود و خود دکتر معتمدی در سال ـ1905در شهر بانه متولد شد ، ایشان در سنندج مقاطع ابتدای و راهنمای را به اتمام رساندند و در سال 1329 به عنوان معلم مدرسه شروع به تدریس کردند .
او تشنه ی علم بود و هنگام تدریس نیز مشغول ادامه تحصیل بود تا در سال 1338مدرک لیسانس رااز دانشسرا اخذ نمود و به همین روال ادامه داد تا در سال 1352 توانست در بخش زبان و ادبیات فارسی مدرک دکترا اخذ کند و به عنوان استاد دانشگاه انتخاب شود و در سال 1361 پس از 31سال خدمت بازنشسته شد .
دکتر مهیندخت معتمدی مسلط به زبان های فارسی ،عربی ،کردی و فرانسه وی بود وطبع شعری خوبی داشت. او در مذهب پیرو ایین شافعی و در عرفان پیرو طریقت نقشبندی بود .و کتابی درمورد مولانا خالد نقشبندی نوشت که یکی از اثار سبک عرفانی او بود.
او اشنایی خوبی با شاعران ونویسندگان هم دوره ی خودش داشت وزبان روانی وشیوایی در شعر وادبیات داشت که این خود منجر شد که سبکش به سرمشقی برای فارس زبانان تبدیل شود.
سخنرانی دوم توسط دکتر اسعد اردلانی اراسته شد که به طور مختصر حاوی این مباحث بود:
شخصیتهای برگزیده ی فرهنگی همانند صاحبان قدرت اجتماعی و سیاسی قدرت دارند و میتوانند تاثیرگزار باشند ،اما تفاوتی میان صاحب قدرت سیاسی ،اقتصادی و اجتماعی با صاحبان قدرت فرهنگی وجود دارد.
یکی از ان تفاوت ها این است که در ان حوضه ها ممکن است صاحبان قدرت جاودان(ماندگار) نباشند وتنها در زمان کوتاهی قدرتمند باشند وبه دست رقیب گاهی حذف میشود وکنار گزاشته میشوند ،اما برگزیده ی حوضه ی فرهنگ ماندگار است وکسی نمیتواند برکنارش کند.
درحوضه ی سیاست تلاش شخصیتهای برگزیده برای قدرت از لحاظ اقتصادی ثروت و دارایی است اما در حوضه ی فرهنگی ان شخصیتها اساسی چیزی را پایه گزاری میکنند که ماندگار است واز میان نمیرود ،حتی رشد و تغیرات فرهنگیم نابودشان نمیکند .
جامعه ی که قدرت سیاسی و اقتصای داشته باشد ،جامعه به دو طبقه تقسیم میشود ،اما قدرت فرهنگ، جامعه را تقسیم نمیکند و نیاز به کشمکش ندارد وتنها نیازمند همدلی و همکاری است .این کار اسانی نیست و تنها بعضی افراد میتواندد این نقش مهم را برعهده بگیرند و وخانواده و جامعه باید این شخصیت ها را پرورش دهد .
دکتر معتمدی در خانواده ی اصیل به دنیا امده که بیشتر دغدغه یشان نوشتن و تحقیق بوده است واین خود نیز تاثیر بسزایی بر روی زن بزرگ داشته است که امروز برای معرفی اش تلاش های زیادی شده است .
سپس احمد نظری در رابطه با شخصیت دکتر معتمدی صحبت کردند و چند خاطره تعریف کردند که به طور مختصر دربرگیرنده ی مباحث زیر بود :
دکتر معتمدی شخصیت ارجمند داشتند در همه ی حوضه ها ، با زحمت زندگی کرد اما هیچ وقت گلایه نکرد و همیشه تنها بود.
خیلی اهل کتاب بود و برای یادگیری تلاش کرد وبه همین دلیلم کتابعای زیادی جمع اوری کرد که هنوز هم منابع خوبی برای همه ی دانش پژوهان و وان کسانی که تشنه ی یادگیری هستند ، است.
ماجد مردوخ روحانی در رابطه با شخصیت دکتر معتمدی صحبت کردند و از خاطرات خود و دکتر معتمدی در دوران بچگی گقفتند و همینطور به ویژگی های شعری ان بزرگوار اشاره کرد و ان را با مستوره مقایسه کرد.
نجم الدین شوکتیاران اخرین شرکت کننده ی این پنل بود که مباحثش را اینگونه اظهار داشت :
در درازترین و تاریکترین شب سال 1308شمسی در شهر کوچک بانه دختری پا به عرصه ی دنیای غم و نارحتی گزاشت .اگرچه زندگی اش با غم و غصه شروع شد ،اما اینده ی درخشان داشت .
او چهارمین فرزند خانواده بود ،پدر ومادرش خدمتکار فرهنگ و ادب معارف ان زمان بودند .خانواده اش یکی از خانواده های اصیل شهر سنندج بودند .پدرش فرزند حجت السلام شهر سنندج بود که یکی از مشایخ بزرگ مشکان بود که همین اسم معتمدی
با توجه به شهرت خانوادگیشان در خانواده یشان ماندگار ماند .
مهیندخت همانند دیگر افراد ان زمان در سختی و زحمت بزرگ شد .درسال 1329 پدر و مادرش از هم جدا شدند و این ضربه ی روحی به دکتر زد اما شجاعت و توانمندی او در مقابل این فشار روحی ایستاد و با اجازی پدرش ، پیش مادرش ماند. در کنار این همه غم و غصه که دلش بود ، به خواندن زبان عربی و فرانسه مشغول شد. چون ان زمان معلم نبود تنها با خواندن زبان فرانسه را یاد گرفت.
در سال 1340پدرش را از دست داد ،این درد و به جان خرید ،اما شکست نخورد و برعکس تلاش کرد کە مدرک ارشد و دکترایش را بگیرد .در 1348کارشناسی ارشدش را گرفت و در سال 1352 دکترای ادبیات وزبان فارسی را اخذ کرد.
مهیندخت دغدغه های بخصوصی داشت :این انسان پاک و فرشته مانند هر وقت در انجمنی شرکت میکرد یا مطلبی مینوشت اگر جایزه یی میگرفت ،بدون انکه بهش دست بزند ،به صندق خیریه اهدا میکرد برا کمک رسانی به فقرا و نیازمندان .
برجستە ترین ویژگی دکتر مهیندخت کە بود تکبر نداشت ، در نشست و برخواستهایش کاملا انسانی خاکی بود.
دکتر مهیندخت تنها طرفدار شعر و ادب نبود بلکه در موسیقی هم توانمندی داشت و مدتی در خدمت حسن کامکار و حسین یوسف زمانی مشغول یادگیری موسیقی بود.
دکتر برای این که درمیان شاعران ایرانی خودش را نشان دهد ،بی گمان از موانع زیادی عبور کردە است .از دورە ی او تا حالا زنانی بوده اند که توانسته اند احساسات خود را قالب شعر و موسیقی ابراز کنند .او در میان شاعران فارسی مانند پروین وفروغ و مستوره به جایگاه خود دست یافته است .سپس رحیم لقمانی شعر خودشون رو سرودن .
پنل دوم با مدریت امید ورزنده و حضور سید احمد پارسا ،نسرین علی اکبری،جمال احمدی ایبن ،نوید نقشبندی وشادی احمدی برگزار شد.
سخنرانی اول توسط سید احمد پارسا دررابطه با شعر دکتر معتمدی تقدیم حاضرین شد که در برگیرنده ی این مباحث بود:
ایران یکی از کشورهای است که ادیب و محقق و استادان زیادی پرورش داده است، دکتر معتمدی محقق ،معلم و شاعری توانمند بود که دو کتاب شعری درسالهای 53 و 66چاپ کرد و سروده هایش بیشتر در قالب غزل ،قصیده ، مثنوی ،دوبیتی ،رباعی ،وترکیب بند است .
شعر دکتر معتمدی ساده و اسان است و از هرگونه سختی فارغ است .نه از کلمات متعارف وبازاری استفاده کرده است نه از کلمات سختی که فهمشان به فرهنگ لغت نیازمند باشیم.او همچنین نه شاعر معاصر است نه کلاسیک ، و شعرهایش نوستالۆژها را یادمان میاورد.
عشق ، هجران ،یادی از سنندج، شکایت از تنهای ،اشاره به سفر حج ،مدح پیامبر محتوای شعرهای دکتر معتمدی است و مباحث اجتماعی در شعرهای ایشان بیان نشده است .
پیری ، غم هجران ،تنهایی در شعرهای او خیلی برجسته اند واین را نشان میدهد که در عشق شکست خورده است ،به همین دلیل نوشته هایش شاکیت از تلخی و غم عشق است .
سپس دکتر نسرین علی اکبری در سخنرایشان شعر دکتر معتمدی را باشعرهای پروین اعتصامی ، فروخ فرخزاد وسیمین بهبهانی مقایسه کرد و فرمودند :
محتوای اولیە شعر دکتر معتمدی حتی در قصیده هایش ،عشق است و بنظر من عشقی عرفانیست .شعر سیمین بیشتر غزل است وپرین قصیده ،اما قالب شعری دکتر معتمدی گوناگون وبیشترش غزل است .
عشق و عقل در شعر دکتر معتمدی خیلی برجسته و خیلیم به کار امده شده ،که این هم بعد تنهایی را در شعرهایش نمایان ساخته است .
جمال احمدی ایین سخنرانی اش را به اسم تاثیر گزاری زندگی شاعر در شعرهایش اراسته کرد ،که به طور کلی حوایی این مباحث بود:
در ادبیات فارسی زنان زیادی بودند که فعالیت داشتند.اولین کسی که این چهارچوب را شکست و با شجاعت درمورد عشق زمینی گفت ،مستوره اردلان بود که شجاعانه از عشق خسرو خان میگوید .
فروغ فرخزاد و سیمین بهبهانی ساکنین پایتخت کشور بودند ،اما دکتر معتمدی در شهر کوچکی مانند سنندج و بانه زندگی کرده و در جامعه ی سنتی بود است .باز دراین وضعیت اثارش کمتر از اثار مابقی نیست ومیتوانیم بگویم در همان سطح هم است.
سپس نوید نقشبندی عرفان را در اثار دکتر معتمدی بررسی کرد و گفتند:
دکتر معتمدی توانسته است در دین و ایین جایگاه بلند مرتبه ی برای خودش پیدا کند. علوم ایینی را مطالعه کرده و تسلطی کامل بران داشته است.بهترین راه برای اشنایی با شحصیت دکتر معتمدی خواندن شعرهایش است که دیدگاهش را در همه ی ابعاد به ما نشان میدهد.
مباحث دینی در شعرهای دکتر معتمدی به دو موضوع عرفانی و شخصیتهای ایینی نمایان شده است ،برای نمونه بیشتر اوقات اسم پیامبر را ذکر میکنند که این نشان میدهد پیامبر را دوست داشته است.
عشق عرفانی و صبر ،ازاد و مستقل بودن در شعرهایش خیلی دیده میشود و تنها از خداوند طلب یاری کرده است.
شادی احمدی اخرین سخنرانی بود که درمورد ()در شعر دکتر معتمدی صحبت کرد و اظهار داشت :
در کتاب شعری دریای اشک ،دکتر 26بار و در کتاب گلهای ابیدر 47 بار () به کار اورده که اکثریتشان به داستان پیامبران ،افسانه و داستان ها ،قران و حدیث ،باورهای مردم و داستان های تاریخی اشاره کرده است .
در داستان پیامبران بیشتر به حضرت موسی ،در افسانه ها بیشتر به شیرین و فرهاد و لیلی ومجنون ،در داستاهای تاریخی به محمود غزنوی و عنصری .... بیشترین اشاره شده است.
او همچنین اثاری به زبان کردی دارد اما یا چاپ نشده است یا به دست ما نرسیده است.
سید بهاالدین حسینی ، عضو شورای شهرسنندج در این مراسم فرمودند :شورای شهر ممکن است ان محلات و خیابانهای کە نامی مناسب ندارند، نامشان را تغیر دهیم و به همین دلیل من قول میدهم نام خیابانی را به اسم دکتر معتمدی نامگزاری کنم،وبرای این کار مطمن باشید که نظر صاحبان نظران و اندیشمن
دان شهر برایمان مهم است.
در پایان این مراسم مطلب تشکر و قدردانی از طرف خانواده ی دکتر معتمدی توسط اسعد نقشبندی خوانده شد و لوح تقدیری به ریس دانشگاه کردستان و ریس مرکز پژوشکده ی کردستان شناسی که برای این مراسم زحمت کشیدن ،تقدیم شد .
همچنین جایزه ی به عنوان هدیه از طرف مرکز پژوهشکده ی کردستان شناسی به خانواده ی دکتر معتمدی داده شد.
از طرف مرکز پژوهش های کردستانشناسی از محمد رئوف توکلی ،اسعد اردلان،احمد نظیری ،نجم الدین شوکتیاران ،احمد پارسا،نوید نقشبندی،نسرین علی اکبری، شادی احمدی ،سهیلا محمدی ،عدنان برزنجی،منصور رحمانی، اریز فتاحی ،امید ورزنده ، عبدالله رسول نژاد ،جمال احمدی ایین ،سلما ساعدی ،کلسوم عثمان پور ،غزاله الله یاری وماجد مردوخ روحانی با تقدیم هدایا تقدیر و تشکر شد .
درخور اشاره است که دکتر معتمدی شاعر، محقق و مترجم بود و بعد ازمرگ این شخصیت برجسته و بزرگ ،در تاریخ 27اردیبهشت 1393از طرف مرکز پژوهشکده ی کردستاشناسی مراسم تقدیر و تشکر برای ایشان برگزار شد.