تاریخ نظریە و عمل در مطالعات کردی (سمینار چهارم) بازخوانی توسعه در استان کردستان
تاریخ نظریە و عمل در مطالعات کردی (سمینار چهارم) بازخوانی توسعه در استان کردستان
این سمینار، روز دوشنبە، 9 اردیبهشت 98 با حضور اساتید دانشگاە، دکتر مصطفی_ازکیا از دانشگاه تهران، دکتر عادل عبدالهی از موسسه موسسە مطالعات و مدیریت جامع و تخصصی جمعیت کشور، دکتر رشید احمدرش از دانشگاە فرهنگیان و دکتر حسین دانشمهر از پژوهشکدە کردستانشناسیاز طرف پژوهشکدە کردستانشناسی برگزار شد کە چندین بحث پیرامون موضوعات مختلف مرتبط با توسعه، توسط اساتید مورد گفتگو قرار گرفت.
سخنران اول، دکتر مصطفی ازکیا، استاد بازنشسته گروه مطالعات توسعه دانشگاه تهران و عضو هیئت تحریریه نشریه توسعه محلی دانشگاه تهران، با مروری اجمالی بر مطالعات توسعه و نظریههای اصلی توسعه، به مقایسه مکاتب این حوزه با پسا توسعهگرایان پرداخته و ویژگیهای عمده این دو رویکرد را برشمردند.
در ادامه، مدخلی را به سوی مطالعات روستایی باز نموده و ضمن تأکید بر اهمیت توسعه روستایی در برنامههای توسعه ایران، به واکاوی مطالعات توسعه در دهههای چهل و پنجاه خورشیدی در مناطق مختلف ایران اعم از لرستان، ایلام، خراسان، کردستان و... پرداختند.
در پایان بنیانگذار رشته جامعهشناسی توسعه روستایی در ایران با اشاره به تجربه استان کردستان در برنامههای توسعه روستایی، به بیان برخی از تجربیات در بررسیهای اتنوگرافیک در دهههای چهل و پنجاه شمسی در استان کردستان خصوصاً در شهرستانهای مریوان و کامیاران پرداختند.
سخنران دوم سمینار، دکتر عادل عبدالهی به ظرفیتهای توسعه در استان کردستان با تأکید بر منطقه هورامان پرداختند. دکترعبدالهی با بیان اینکه ویژگی اصلی برنامههای توسعه در ایران تمرکز و از بالا به پایین بودن این برنامههاست؛ رویکرد عمده به توسعه در ایران را متأثر از رویکرد فرهنگی حاکم بر مکتب نوسازی قلمداد نمودند.
در ادامه این عضو مؤسسه مطالعات و مدیریت جامع و تخصصی جمعیت کشور با بررسی و تحلیل محتوای 4500 ضربالمثل ههورامی به آزمون تجربی رویکرد فرهنگی حاکم بر مکتب نوسازی در منطقه هورامان پرداختند.
از نظر ایشان، برخلاف دیدگاههای رایج در مکتب نوسازی، شمار متغیرهای توسعه محور در ضربالمثلهای هورامان بیشتر از متغیرهای ضدتوسعهای است و میتوان گفت که توسعهنیافتگی هورامان ریشه در ناهماهنگی برنامههای توسعه با بسترهای فرهنگی و اجتماعی این جامعه دارد.
در پایان دکتر عبدالهی به امکان یا عدم امکان دستیابی به مدلهای بومی و مشارکتی توسعهمحور درهورامان پرداخته و شناسایی ظرفیتها و زمينههاي بازسازی عناصر فرهنگ محلی و محلي شدن ارزشهاي جهانی را مورد تأکید قرار دادند.
در سخنرانی سوم دکتر رشید احمدرش به بررسی جامعهشناختی پیامدهای مدرنیزاسیون در کردستان پرداختند. ایشان با برشمردن تفاوتهای مدرنیته و مدرنیزاسیون به چگونگی تجربه آن در کردستان پرداختند.
ایشان با بررسی مفاهیمی از قبیل ارتباط و تعامل اجتماعی، باورها و اعتقادات مذهبی، تغییرات خانواده، معیشت و سبک زندگی و تغییرات فرهنگی به واکاوی پیامدهای مدرنیزاسیون در کردستان پرداختند. دکتر احمدرش به تغییرات خانواده، تغییرات سبک زندگی، تغییرات فرهنگی، تغییرات ارزشی هنجاری در زیست جهان افراد به عنوان مهمترین پیامدهای مدرنیزاسیون در کردستان پرداختند.
در پایان این عضو گروه مطالعات راهبردی و توسعه پژوهشکده کردستان شناسی اشاره نمودند که مدرنیزاسیون در کردستان به طور توامان سنتزدا و همچنین ساختارشکن و ساختاربخش بوده است. بنابراین میتوان از نوعی شبه مدرنیسم با ویژگیهای ایرانی- کردی در کردستان سخن گفت.
در آخرین بخش از سمینار، دکتر حسین دانشمهر در پرتو نظریههای متأخر توسعه به چشمانداز توسعه در استان کردستان پرداختند.
مدیر گروه پژوهشی_مطالعات راهبردی و توسعه پژوهشکده کردستانشناسی در سخنرانی پایانی با اشاره به مناقشات نظری توسعهگرایان و پساتوسعهگرایان، این نکته را یادآور شدند که اساساً نقد توسعه و توسعهگرایی مستلزم ارائه راهکارهای جایگزین است، این درحالی است که پساتوسعهگرایان و منتقدین توسعه راهکار قابل توجهی ارائه نمیدهند.
ایشان با نقد رویکرد پساتوسعهگرایان بیان داشتند که امروز جهانی شدن و نئولیبرالیسم نابود شدنی نیستند بلکه تبدیل به جزئی از سیاست زندگی ما شدهاند، لذا در چنین حالتی صحبت از پساتوسعه ناممکن است. توسعه نیاز به برنامهریزی دارد و توسعه نه برای مردم بلکه باید با مردم باشد.
دکتر دانشمهر با بیان اینکه علل عمده توسعهنیافتگی وجود تعارضات و کشمکشهاست، استراتژیهای بازسازی گفتمانی، استقرار انجمنهای محلی، احترام به دانشهای بومی و محلی و تأکید بر مدیریت مشارکتی را در چارچوب قوانین و مقررات انعطافپذیر گامی مهم و مؤثر در راستای رفع این تعارضات قلمداد نمودند.