در روز یکشنبه 1398/09/24 سمینار دکتر سالومه غلامی با عنوان «تحول تاریخی و اهمیت آن در رده‌شناسی زبان‌های ایرانی» به میزبانی پژوهشکده کردستان‌شناسی دانشگاه کردستان و در تالار مستوره اردلان این دانشگاه برگزار شد.

دکتر غلامی در نخستین سفر خود به کردستان و پس از بازدید از پژوهشکده کردستان شناسی و برخی از دفاتر و دانشکده های دانشگاه، ساعت 11:30 در تالار مستوره اردلان به ایراد سخنرانی پرداخت. موضوع سمینار دکتر غلامی بررسی نقش و جایگاه رده شناس در زبان شناسی به منظور درک و دریافت روشنتر و بهتر از وضعیت زبانهای ایرانی بود. دکتر غلامی که خود متخصص رده شناسی است و در آثار خود بیشتر بر متون بلخی و سپس بر آثار اوستایی تمرکز کرده است، با به چالش کشیدن روش شناسی های موجود در مطالعات زبانی ایران، تصویری تازه تر از چگونگی درهم تنیدگی، روابط درون و برون زبانی زبانهای ایرانی ارائه نمود.

غلامی معتقد است "وقتی از زبان‌های ایرانی صحبت می‌کنیم، نباید خود را به آن دسته از زبان های ایرانی که در خاک ایران با آنها صحبت می‌شود، محدود کنیم، بایستی این مهم را در نظر داشته باشیم که بسیاری از زبان‌های ایرانی در خارج از کشور هم مورد استفاده قرار می‌گیرند" همچنین خاطر نشان کرد که: "تمرکزی که تا کنون بر روی زبان فارسی بوده، بیشتر از این جهت است که تنها زبان ایرانی است که از سه دوره تاریخی باستانی، میانه و جدید شاهد دارد درحالیکه سایر زبان‌های ایرانی تنها از یکی از این دوره‌ها شاهد دارند". او با اشاره به کتیبه‌های فارسی باستان به خط میخی، دست نوشته‌های فارسی میانه و شاهنامه فردوسی به شواهدی از سه دوره تاریخی زبان فارسی اشاره کرد که عامل تمرکز بر روی این زبان بوده و از این طریق می‌توان تحول تاریخی آن را بررسی کرد. به گفته وی نبود شاهد مستقیم از دوران باستان برای سایر زبان‌های ایرانی، مشکل بزرگی است که کار رده‌شناسان را با مشکل مواجه کرده است. دکتر غلامی در ادامه به نظریه های سنتی در رابطه با رده بندی های مبتنی بر روش درختی در زبان‌های ایرانی و مشکلات این تقسیم بندی پرداخت و راه حل‌هایی را برای نگاهی نو به رده‌شناسی و شناخت سایر زبان‌های ایرانی ارائه داد. دکتر غلامی تقسیم بندی زبان‌های ایرانی به دو شاخه اصلی شرقی و غربی و همچنین تقسیم هریک از آنها به دو دسته شمالی و جنوبی را یک رده بندی خارج از رده و منقضی نامید و به جای آن پیشنهاد کرد از روشهای تازه تر مطالعات زبانی به ویژه با تکیه بر نظریه موجی و یا در هم تنیدگی ابرهای زبانها استفاده شود.

وی ضمن تشریح جایگاه زبان‌های ایرانی در هر یک از این شاخه‌ها، به مشکلات این نوع تقسیم بندی پرداخت و مهمترین آنها را معرفی یک زبان واحد به عنوان منشا همه این زبان‌ها دانست. به گفته غلامی در تقسیم بندی تدسکو تنها بر تفاوت‌های پارتی و فارسی میانه، تمرکز شده و شباهت‌ها، ساختارهای دستوری، نوآوری‌ها و محافظه کاری‌های زبانی نادیده گرفته شده است. وی در ادامه به ویژگی‌های زبان بلخی به عنوان یکی از زبان‌های دوره میانه پرداخت و ضمن بیان اشتراکات این زبان با گروه زبان‌های غربی، دلایل جایگذاری زبان بلخی در این گروه را تشریح کرد. ایشان به تفاوت ساختار زبان‌های بلخی، پارسی، پارتی و زازاکی پرداختند و افزودند: اگر بخواهیم درخت زبان‌های ایرانی را بر اساس یافته‌های جدید بررسی کنیم، گروه زبان‌های شرقی، گروه شمالغرب و جنوب غرب از بین خواهد رفت، بخاطر اینکه زبان‌های ایرانی مرز مشخصی با هم ندارند و بسیار در هم تنیده‌ شده­اند.

دکتر غلامی تاکید کرد: زبان‌های ایرانی را نباید به عنوان زبان‌هایی که بین آنها خط وجود دارد نگاه کنیم چراکه زبان‌ها سیال و با هم در ارتباط هستند و اگر بخواهیم زبانی را جزء گروه خاصی متعلق بدانیم باید ویژگی‌هایی نظیر نوآوری‌های صرفی، پایانه و ... را بررسی کنیم. وی در ادامه به مشکلات قضاوت در خصوص رده‌بندی زبان‌های کردی پرداخت و خاطرنشان کرد: مشکلات قضاوت در گروه زبان‌های کردی از زمانی شروع شد که مکنزی در آثار خود بویژه از سال 1961 به بعد وارد یک تئوری شد که بیشتر زبان گورانی و هورامی را تحت تاثیر قرار داد و موجب شد تا همه پژوهشگران زبان‌های کردی دچار مشکل شوند. اینشان همچنین پیش داوری و نگاه به زبان کردی از دریچه کرمانجی را از دیگر مشکلات کار در حوزه زبان‌های کردی دانستند و یادآور شدند: این دیدگاه به دلایل سیاسی و تاریخی بر این زبان حاکم شده و مشکلاتی را ایجاد کرده و این درحالیست که اگر از دریچه سورانی به پژوهش در زبان کردی وارد می‌شدیم، تعریف ما از بسیاری مسائل در خصوص زبان کردی متفاوت می­شد. وی در پایان عنوان کرد: مشکل عمده گروه کردی این است که جز کرمانجی بر سایر گویش‌های کردی کار نشده و تا زمانیکه این اتفاق نیفتد نمی‌توانیم در مورد هیچ یک از زبان‌های کردی نظر قطعی ارائه دهیم. در پایان سخنرانی  نیز پرسش‌هایی از سوی حاضرین مطرح و توسط دکتر غلامی پاسخ داده شد.

لازم به ذکر است؛ دکتر سالومه غلامی دکترای ایران شناسی را سال 2010 از دانشگاه گوتینگن اخذ کرده و در حال حاضر در گروه زبان‎شناسی تجربی دانشگاه گوته فرانکفورت مشغول به فعالیت هستند.